Liệt trong giấc ngủ

Liệt trong giấc ngủ xảy ra trong giai đoạn REM (Rapid Eye Movement), sau các giai đoạn N1, N2, N3.

Hãy tưởng tượng khi thức giấc, chúng ta  thấy một người lạ cầm dao chạy lại phía mình, bạn không thể cử động hai chân và chạy không thoát.

Đây là khoảng thời gian chúng ta cảm thấy khủng khiếp, và là tình trạng liệt trong giấc ngủ. Không nguy hiểm nhưng là thời điểm não bộ báo cho cơ thể đang trong giấc mơ.

Khi ngủ và đang ở trong giai đoạn mơ hình ảnh sống động (giấc ngủ REM ), tay chân bị liệt “nhất thời” do đó chúng ta không thể làm gì ngoài giấc mơ sống động đang xảy ra. Nếu thức dậy trong giấc ngủ REM, chúng ta cảm thấy không thể cử động và rất có thể ảo giác xảy ra.

Theo Bs Steven Bender, GĐ Trung tâm Đau Thần kinh mặt và Giấc ngủ Trường ĐH Texas A&M, khi bị ác mộng chúng ta  đang ngủ và có một giấc mơ rồi thức dậy. Khi đang trải qua tình trạng liệt trong giấc ngủ, chúng ta có thể có giấc mơ vào lúc đang sẵn sàng tỉnh táo và thức giấc.

Tình trạng liệt trong giấc ngủ chỉ xảy ra trong vòng một hoặc hai phút và thường xảy ra vào lúc chúng ta rơi vào giấc ngủ hoặc ngay lúc thức dậy.

Khi bị liệt trong giấc ngủ, hình ảnh ảo giác sống động có thể xảy ra bởi vì lúc đó chúng ta đang mơ. Chúng ta sẽ cảm thấy như đang bay lên hoặc có ai đó đang trong phòng ngủ, hoặc chúng ta thấy một trải nghiệm lạ thường khác đang xảy ra kiểu như chúng ta bị dẫn đi một nơi kỳ lạ khác.

Từ lúc nhịp thở trong giấc ngủ REM trở nên không đều đặn, tình trạng liệt trong giấc ngủ cho chúng ta cảm giác như ngộp thở hoặc không có khả năng thở một cách dễ dàng.

Liệt trong giấc ngủ xảy ra khá phổn biến, tới 8 % dân số, nhiều ở người trưởng thành, phụ nữ. Bệnh nhân trầm cảm, lo âu, mất ngủ kéo dài hoặc bị chứng bệnh ngủ rũ thường bị liệt trong giấc ngủ nhiều hơn.

Thay đổi thói quen khi đi ngủ có thể giúp chúng ta tránh được liệt trong giấc ngủ:

• Đi ngủ và thức dậy đều đặn theo lịch phân chia thời gian hàng ngày.
• Tránh xem TV ngay trước khi đi ngủ.
• Không sử dụng máy tính hay điện thoại di động trên giường.
• Tránh ngủ ngày.
• Tránh dùng chất kích thích khi sắp đi ngủ.

Việc thay đổi thói quen trước khi đi ngủ  thay đổi tùy từng đối tượng bệnh nhân, có thể phụ thuộc vào nghề nghiệp, hoàn cảnh gia đình xã hội và những bệnh tật khác kèm theo hoặc có nguy cơ sẽ xảy ra.

Liệt trong giấc ngủ là tình trạng trải nghiệm kinh khủng nhưng không phải là cấp cứu y khoa. Nếu xảy ra thường xuyên cần phải khám chuyên khoa.

Tuy nhiên trong thực tế chuyên khoa tâm thần, tỷ lệ khá cao bệnh nhân mất ngủ khai kể về tình trạng liệt trong giấc ngủ, có kèm ảo giác kỳ lạ gây cảm giác hoảng sợ mà bất động không “chạy thoát” được.

Theo Ts Martin Reite và Ts Michael Weissberg, trong giấc ngủ REM, ngoài cảm giác liệt cơ , liệt cơ hoành, bệnh nhân có thể đánh hay đạp người ngủ chung khi đang mơ. Có bệnh nhân nữ đến khám cùng chồng khai rõ biểu hiện này.

Khi có tình trạng liệt trong giấc ngủ kèm rối loạn hành vi (như kể trên), người bệnh cần khám chuyên khoa sớm vì lý do sinh bệnh học phức tạp và cũng có thể vì sử dụng một số thuốc chuyên khoa chưa thích hợp.